Lưu lượng Đỉnh Kế: Dành cho Thanh thiếu niên

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Bệnh suyễn là một bệnh mãn tính về phổi gây ra các triệu chứng như ho, thở khò khè và thở dốc.
• Lưu lượng đỉnh kế là một thiết bị cầm tay nhỏ đo mức độ không khí đi ra khỏi phổi của bạn. Nó thực hiện điều này bằng cách đo mức độ bạn có thể thổi không khí ra khỏi phổi của mình nhanh như thế nào.
• Các chỉ số lưu lượng đỉnh cho bạn biết xem bệnh suyễn của bạn có được kiểm soát tốt không, liệu bạn có cần sử dụng thuốc hay không, hoặc liệu bạn có cần được giúp đỡ ngay hay không.
• Hoạt động của mỗi nhãn hiệu máy đo lưu lượng đỉnh có chút khác biệt. Đảm bảo rằng bạn biết cách sử dụng lưu lượng đỉnh kế cho đúng.

________________________________________________________________________

Bệnh suyễn là gì?

Bệnh suyễn là một bệnh phổi kéo dài (mãn tính). Nó gây ra các triệu chứng như ho, thở khò khè và thở dốc.

Các triệu chứng của bệnh suyễn do hai vấn đề khác nhau trong đường khí gây ra.

• Một vấn đề là các cơ trong đường khí co chặt, gây ra cảm giác tức ngực và thở khò khè.
• Một vấn đề khác là sưng tấy, kích ứng và quá nhiều dịch nhầy trong đường khí.

Nếu bạn bị bệnh suyễn, các triệu chứng thường bắt đầu sau khi bạn tiếp xúc với yếu tố kích phát. Yếu tố kích phát bệnh suyễn có thể bao gồm:

• Các chất kích thích như không khí lạnh, hóa chất, nước hoa, ô nhiễm và khói
• Những thứ mà bạn có thể bị dị ứng như bụi, phấn hoa từ thực vật và cây cối, ẩm mốc, thực phẩm (như lạc), chất bay ra từ lông động vật, và thuốc (như thuốc atpirin)
• Các bệnh như cúm, cảm lạnh hoặc viêm xoang mũi
• Hoạt động thể chất (gọi là bệnh suyễn do tập thể dục)
• Khó tiêu, còn gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản, hay GERD. Nếu bạn thường có các vấn đề về tăng axit dạ dày, bạn có thể có nhiều triệu chứng bệnh suyễn hơn, đặc biệt là trong khi ngủ.

Lưu lượng đỉnh kế là gì?

Lưu lượng đỉnh kế là một thiết bị cầm tay nhỏ đo mức độ không khí đi ra khỏi phổi của bạn. Nó thực hiện điều này bằng cách đo mức độ bạn có thể thổi không khí ra khỏi phổi của mình nhanh như thế nào. Các chỉ số lưu lượng đỉnh cho bạn biết xem bệnh suyễn của bạn có được kiểm soát tốt không, liệu bạn có cần sử dụng thuốc hay không, hoặc liệu bạn có cần được giúp đỡ ngay hay không.

Đo lưu lượng đỉnh đều đặn có thể giúp phát hiện các triệu chứng hen suyễn trước khi bạn chú ý đến chúng. Ngoài ra, sử dụng hệ thống vùng màu (xanh lá cây, vàng, đỏ) với lưu lượng đỉnh kế sẽ giúp bạn biết khi nào bạn cần giúp đỡ và làm thế nào để kiểm soát bệnh suyễn của bạn tốt hơn.

Có vài loại lưu lượng đỉnh kế khác nhau, vì thế để đọc chính xác, hiểu cách sử dụng lưu lượng đỉnh kế và theo các chỉ dẫn cẩn thận là quan trọng. Sử dụng cùng một lưu lượng đỉnh kế cho mọi lần đọc cũng quan trọng. Có hai loại lưu lượng đỉnh kế chính:

• Một loại có đánh dấu trượt di chuyển khi bạn thổi mạnh vào thiết bị.
• Loại khác là lưu lượng đỉnh kế kỹ thuật số lưu lại mỗi lần đọc trong thiết bị.

Lưu lượng đỉnh kế thường hiển thị bằng thang được đánh số đo lượng không khí bạn thở ra. Thang số thường có khoảng từ 0 đến 750. Một vài thiết bị cũng hiển thị các vùng lưu lượng đỉnh màu "đèn giao thông" dựa trên chỉ số lưu lượng đỉnh tốt nhất của cá nhân bạn.

Khi nào tôi nên sử dụng lưu lượng đỉnh kế?

Đầu tiên, bạn cần tìm hiểu kết quả đọc lưu lượng đỉnh tốt nhất của cá nhân bạn. Điều này được thực hiện bằng cách lấy kết quả đọc lưu lượng đỉnh hai lần một ngày trong một vài tuần khi bạn cảm thấy khỏe và bệnh suyễn của bạn được kiểm soát tốt. Vào cuối của 2 hoặc 3 tuần, xem xét kết quả và chỉ ra các lần đọc cao nhất. Các kết quả này xác định kết quả đọc lưu lượng đỉnh kế cá nhân tốt nhất của bạn. Ghi lại tất cả các kết quả đọc của bạn trên một biểu đồ và mang biểu đồ này đến nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Kết quả cá nhân tốt nhất của bạn sẽ cho bạn và nhà cung cấp của bạn biết một số điều để đánh giá tất cả kết quả đọc lưu lượng đỉnh trong tương lai của bạn.

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể đề nghị bạn đo lưu lượng đỉnh mỗi ngày hoặc bạn lấy kết quả đọc 2 hoặc 3 lần mỗi tuần.

• Sử dụng hàng ngày: Nếu bạn cần ghi lại lưu lượng đỉnh mỗi ngày của bạn, chỉ số đầu tiên nên là chỉ số buổi sáng (trước khi uống bất kỳ thuốc gì). Nếu kết quả đọc lưu lượng đỉnh của bạn vào buổi sáng thấp, hãy kiểm tra lại lưu lượng đỉnh của bạn vào đầu buổi chiều. Nếu bạn sử dụng thuốc vào buổi tối, nhà cung cấp có thể khuyến nghị bạn lấy kết quả đọc khác vào buổi tối trước khi bạn sử dụng thuốc của mình.
• Sử dụng hàng tuần: Nếu bạn cần đọc lưu lượng đỉnh 2 hoặc 3 lần một tuần, hãy đọc chỉ số vào buổi sáng và một lần nữa vào buổi tối mỗi khi bạn đo. Đo lưu lượng đỉnh trước khi dùng thuốc hít. Nếu sử dụng thuốc giảm đau nhanh (thuốc giãn phế quản), lặp lại lưu lượng phổi 15 phút sau khi uống thuốc và ghi lại mọi thay đổi. Nếu kết quả đọc buổi sáng và buổi tối chênh lệch hơn 20%, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về cách để kiểm soát bệnh suyễn của bạn tốt hơn.

Sử dụng một biểu đồ để ghi lại các kết quả đọc lưu lượng đỉnh của bạn cùng với ngày và giờ của ngày ghi lấy kết quả. Cũng nên ghi lại nếu bạn sử dụng ống hít (cứu nguy) giảm đau nhanh (thuốc giãn phế quản, như albuterol).

Bạn cũng nên đo kết quả lưu lượng đỉnh của bạn khi bạn bị lên cơn suyễn. Đo lưu lượng phổi của bạn trước và sau khi sử dụng thuốc giảm đau nhanh để kiểm tra thuốc có hiệu quả như thế nào.

Bạn nên kiểm tra lại kết quả đọc tốt nhất của cá nhân bạn mỗi năm hoặc bất kỳ khi nào bạn có lưu lượng đỉnh kế mới.

Hệ thống vùng là gì?

Hệ thống vùng là một cách dễ dàng để kiểm tra xem bệnh suyễn của bạn có được kiểm soát tốt hay không, liệu bạn có cần sử sụng thuốc hay không, hoặc liệu bạn có cần tìm sự giúp đỡ ngay hay không. Có thể đánh dấu máy đo lưu lượng đỉnh bằng ba vùng màu (xanh lá, vàng và đỏ). Điều này giúp dễ đọc hơn. Các vùng khác nhau đối với mỗi người và dựa trên kết quả đọc lưu lượng đỉnh tốt nhất của cá nhân bạn. Nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn sẽ giúp bạn tính ra phạm vi số chính xác cho từng vùng. Nhiều máy đo lưu lượng phổi có kèm theo miếng dán để đánh dấu các vùng.

Kế hoạch hành động cho bệnh suyễn là một kế hoạch bằng văn bản do nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc khỏe của bạn xây dựng để giúp bạn kiểm soát bệnh suyễn và phòng tránh các cơn suyễn của mình. Nó dựa trên vùng lưu lượng đỉnh của bạn.

Vùng nghĩa là gì?

Những vùng màu trên máy đo lưu lượng phổi được dựa theo đèn giao thông.

Xanh lá nghĩa là kiểm soát tốt (80 đến 100% kết quả đo tốt nhất của cá nhân). Khi chỉ số nằm trong vùng màu xanh lá cây, điều đó có nghĩa là bệnh suyễn của bạn đang được kiểm soát tốt.

Nếu bạn vẫn ở trong vùng màu xanh lá cây trong ít nhất 3 tháng, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về khả năng giảm các thuốc của bạn.

Vàng nghĩa là cảnh báo (50% đến 80% kết quả đo tốt nhất của cá nhân). Nếu kết quả ở vùng màu vàng, điều đó có nghĩa là bạn có thể có các triệu chứng suyễn hoặc có thể sẽ sớm có các triệu chứng (lên cơn suyễn). Bạn có thể gặp vấn đề với hoạt động bình thường hoặc có triệu chứng vào ban đêm.

Nếu lưu lượng đỉnh của bạn thường ở vùng màu vàng, hoặc vẫn ở vùng màu vàng sau khi điều trị, điều đó có nghĩa là bệnh suyễn của bạn không được kiểm soát tốt. Nói với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về việc điều chỉnh thuốc của bạn.

Đỏ nghĩa là nguy hiểm (dưới 50% kết quả đo tốt nhất của cá nhân). Nếu kết quả đọc lưu lượng đỉnh ở vùng màu đỏ, điều đó có nghĩa là bệnh suyễn của bạn đang ngoài tầm kiểm soát một cách nguy hiểm. Có thể bạn có các triệu chứng nghiêm trọng như thở dốc nặng (thậm chí lúc nghỉ ngơi), tức ngực, thở khò khè, và khó nói.

Nếu lưu lượng phổi của bạn thấp, nhưng bạn vẫn cảm thấy khỏe, thực hiện lại kiểm tra lưu lượng phổi, đảm bảo rằng bạn thổi mạnh vào đỉnh kế.

Để có kết quả đọc lưu lượng đỉnh chính xác, bạn cần cố gắng hết sức mỗi lần.

Cách sử dụng máy đo lưu lượng đỉnh?

Hoạt động của mỗi nhãn hiệu máy đo lưu lượng đỉnh có chút khác biệt. Đọc cẩn thận và làm theo các hướng dẫn có trong đỉnh kế. Đảm bảo bạn biết cách sử dụng đúng lưu lượng đỉnh kế. Đề nghị nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn xem cách bạn dùng nó.

Khi nào và làm thế nào để lau lưu lượng đỉnh kế của tôi?

Miệng bình xịt của đỉnh kế nên được lau hàng tuần bằng nước ấm, pha xà phòng. Xả thật sạch và lau thật khô miệng bình xịt.